Để nhận biết sớm dấu hiệu bệnh ở tôm, người nuôi cần chú ý đến màu sắc, hình dạng vỏ tôm, ruột, mang và lượng thức ăn dư thừa trong ao…

Thường xuyên theo dõi, quan sát tôm nuôi là một trong những bước quan trọng cơ bản giúp phát hiện sớm dịch bệnh trong ao nuôi. Nhờ đó, người nông dân có thể đưa ra phương pháp xử lý kịp thời và hiệu quả. Dưới đây AquaKing sẽ chỉ ra một số đặc điểm, dấu hiệu nhận biết tôm bị bệnh:

VỎ TÔM

Vỏ trơn nhẵn hay lồi lõm  cũng thể hiện tình trạng dinh dưỡng của tôm. Vỏ sáng bóng, dày và chắc chứng tỏ tôm là loại tôm giàu dinh dưỡng. Tôm bệnh thường có vỏ lồi lõm. Nếu số lượng tôm vỏ mỏng chiếm trên 5% số tôm trong ao thì người nuôi cần đặc biệt chú ý.

Vỏ có hình dạng bất thường có thể do tôm mắc các bệnh như ASDD hoặc IHHNV; Tôm bị gãy gai, gãy râu, mòn chân bơi, chân bò, chóp đuôi thường là do đáy ao bẩn; Các đốm đen, nâu và trắng xuất hiện trên vỏ, thường là do nhiễm vi khuẩn hoặc bệnh taura.

Phần phụ của tôm bị sưng hoặc gãy thường do nhiễm vi khuẩn từ đáy ao bị ô nhiễm.

MÀU SẮC BÊN NGOÀI TÔM

Thông thường màu sắc của tôm có liên quan đến điều kiện sống môi trường nước. Tôm sống ở ao nông hoặc nước trong có xu hướng vỏ màu sẫm hơn tôm ở vùng nước sâu hơn hoặc nước kém trong. Tuy nhiên, sự thay đổi màu sắc cũng có thể là dấu hiệu sức khỏe của tôm: Tôm có thể đang bị sốc hoặc bị bệnh.

Màu sắc vỏ tôm giúp người nuôi quan sát được dấu hiệu tôm bị bệnh

• Tôm chuyển sang màu đỏ có thể do giải phóng sắc tố carotenoid do hoại tử gan, tuyến tụy; Tôm chết cũng sẽ có màu đỏ. Tôm bị bệnh nặng sẽ có cơ màu trắng đục hoặc hơi đỏ, vỏ và chân tôm cũng chuyển sang màu đỏ.
• Tôm có đốm nâu đỏ hoặc trắng dọc lưng thường là tôm còi cọc, chậm lớn. Màu này là do sự tập trung của sắc tố màu vàng nâu. Trong quá trình ấp, vỏ tôm thường sẽ cứng hơn và sẫm màu hơn.
• Nếu tôm có vết thương, vết thương sẽ chuyển sang màu đen hoặc nâu sau một thời gian ngắn. Khi tôm bị thương, ngoài việc chuyển sang màu đen, các phần phụ cũng có thể bị ảnh hưởng. Nếu phần phụ của tôm bị nhiễm chất thải trong ao sẽ bị cong, gãy làm đôi hoặc sưng tấy.
• Đuôi tôm chuyển sang màu trắng do các nguyên nhân: bệnh hoặc nhiệt độ cao. Trong trường hợp nhiệt độ quá cao, tôm sẽ có dấu hiệu bị sốc như nhảy ra khỏi nước.
• Tôm có cơ đục: Cơ đục thành đốm, vệt hoặc toàn thân tôm mờ đục đều là những dấu hiệu cảnh báo tình trạng sức khỏe kém ở tôm.
• Nếu tôm có màu đen như vết thương cũ thì có khả năng bị nhiễm khuẩn, thường liên quan đến hàm lượng chất hữu cơ cao trong nước.

SINH VẬT BÁM TRÊN TÔM

• Một trong những dấu hiệu dễ nhận biết khi tôm có sức khỏe kém đó là hiện tượng rong biển hoặc sự phát triển của vi sinh vật ở lớp vỏ ngoài của tôm. Sinh vật bám vào vỏ tôm để lại cặn bã khiến bề ngoài tôm có màu xanh rêu hoặc bùn.
• Tôm có các sinh vật bám bên ngoài vỏ, thường do vi khuẩn, động vật nguyên sinh hoặc tảo gây ra. Hai nguyên nhân đầu tiên xuất phát từ hàm lượng chất hữu cơ cao trong nước. Nguyên nhân cuối cùng là do chất lượng nước ao nuôi bẩn và không được xử lý cẩn thận. Tôm có đốm đen như vết thương cũ có khả năng là do nhiễm vi khuẩn, thường liên quan đến hàm lượng chất hữu cơ trong nước cao.
• Nếu tôm khỏe mạnh có thể tự vệ sinh thường xuyên. Chỉ cần lột xác, rêu và các sinh vật bám trên bề mặt cơ thể tôm sẽ biến mất. Đối với tôm yếu, quá trình tự làm sạch và lột xác ít xảy ra nên bà con cần chú ý, quan sát.
• Để giải quyết vấn đề này, người nuôi cần thường xuyên làm sạch nước ao nuôi vì nước bẩn không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe tôm mà còn làm tăng sự phát triển của các sinh vật bám trên cơ thể tôm.

BIẾN ĐỔI Ở MANG TÔM

• Mang tôm khỏe mạnh có màu trắng trong suốt và rất sạch sẽ. Nếu mang chuyển sang màu vàng, nâu hoặc đen thì thường là do đáy ao bẩn và có nhiều chất hữu cơ trong nước. Ngoài ra, nếu có những vùng trắng trên mang tôm thì có thể là do mang tôm bị hoại tử do khí bão hòa trong nước.
• Mang tôm có màu nâu do quá trình tự làm sạch của tôm yếu nên chất bẩn bám vào mang. Ở tình trạng này mọi người có thể dễ dàng quan sát được vỏ đầu ngực.
• Mang tôm chuyển sang màu đen khi mang tôm bị tổn thương thực sự. Muối sắt tích tụ nhiều cũng có thể dẫn đến tôm đen ở mang hoặc bên trong vỏ.
• Mang tôm có màu hồng chứng tỏ môi trường sống của tôm có hàm lượng oxy hòa tan thấp, người nuôi cần xử lý kịp thời.

Biến đổi ở mang tôm 

SỰ BIẾN ĐỔI Ở RUỘT, GAN, TỤY TÔM

• Ruột tôm không có hoặc có rất ít thức ăn là dấu hiệu tôm bị bệnh hoặc đang trong giai đoạn ấp đầu.
• Ruột đỏ có thể do tôm ăn phải giun nhiều tơ. Nếu màu đỏ không phải do giun nhiều tơ gây ra thì rất có thể là dấu hiệu tôm đã ăn xác tôm chết trong ao.
• Tôm khỏe mạnh sẽ có gan tụy màu nâu vàng hoặc vàng cam. Bóp dịch gan ra ngoài sẽ thấy dịch đặc, không chảy, màu vàng nâu, có mùi tanh nhẹ đặc trưng. Bao gan màu vàng nhạt bao phủ nửa dưới của gan. Gan rộng bằng hai mép mang và dài bằng cổ giáp, hình dáng rất rõ ràng. Nhìn từ bên ngoài có thể thấy rõ chiếc bụng hình hạt gạo với màu đen/nâu đậm rất nổi bật.
• Khi tôm bị bệnh, màu sắc và hình dạng của gan tụy có thể thay đổi. Gan có thể bị teo, chai sạn, cứng và có thể có màu vàng nhạt hoặc trắng. Đây là dấu hiệu tôm của bạn đang mắc bệnh gan tụy.

THỰC PHẨM THỪA

Nếu lượng thức ăn dư thừa trong ngày quá nhiều là một trong những dấu hiệu đầu tiên tôm trong ao bị nhiễm bệnh. Tuy nhiên, hiện tượng tôm bỏ ăn có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau như: môi trường thay đổi, tôm bị stress…

Trong mọi trường hợp cần điều chỉnh lượng thức ăn phù hợp, tránh để thức ăn thừa gây ô nhiễm môi trường. Thông qua sàng cho ăn có thể đánh giá được tình trạng phân của tôm. Nếu phân tôm dài và không ngắt quãng thì tôm sinh trưởng và phát triển tốt.

THỜI GIAN ĐÔNG MÁU TÔM

Thời gian đông máu của tôm có thể xác định liệu vi khuẩn có trong máu hay không. Để kiểm tra thời gian đông máu, bạn dùng kim nhỏ vài giọt máu tôm rồi phết lên phiến kính rồi tính thời gian đông máu tôm. Đối với tôm khỏe mạnh, thời gian đông máu khoảng 10 – 30 giây. Nếu thời gian đông máu vượt quá 30 giây có thể cơ thể tôm bị nhiễm vi khuẩn.