Astaxanthin (C40H52O4) là một caroten màu đỏ, tan trong chất béo. Là nhóm sắc tố có mặt trên một số loài tảo, nấm men và hải sản (tôm, cá hồi), làm cho cơ, da, trứng có màu vàng cam hoặc đỏ. Một chất chống oxy hóa ngăn chặn sự hình thành các nguyên tử hydro từ các axit béo không bão hòa.

Để sản xuất Astaxanthin, nó có thể được lấy từ các nguồn tự nhiên hoặc tổng hợp. Tuy nhiên, Astaxanthin chủ yếu được sản xuất bởi vi tảo Haematococcus pluvialis. Các nhà nghiên cứu đã chứng minh Astaxanthin không phải là hormone nên không gây hại đến khả năng sinh sản của tôm, cá và nó là một chất an toàn về thực phẩm. Năm 1984, Astaxanthin xuất hiện trên thị trường và dần thay thế sắc tố Cantaxathin.

Vai trò của astaxanthin trong tôm nuôi

Astaxanthin được coi là chất tạo màu chính trong vỏ và nội tạng của các loài giáp xác, chiếm tới 86 – 98% tổng hàm lượng Carotenoid và được chứng minh có vai trò tạo màu sắc hấp dẫn cho tôm khi chế biến. Các thử nghiệm cho thấy khi bổ sung vào thức ăn tôm có cùng hàm lượng 100 ppm, bao gồm hỗn hợp Astaxanthin, Canthaxanthin và Astaxanthin-Canthaxanthin. Kết quả, chế độ ăn bổ sung Astaxanthin cho phép tích lũy Carotenoid trong vỏ cao hơn 128% so với Canthaxanthin và cao hơn 135% so với hỗn hợp Astaxanthin-Canthaxanthin.

Astaxanthin

Đối với các loài tôm nuôi xuất khẩu như tôm thẻ chân trắng, tôm sú hiện nay, giá trị thị trường phụ thuộc rất lớn vào màu sắc cơ thể, tôm không có khả năng tự tổng hợp Astaxanthin. Vì vậy, trong quá trình nuôi trồng người ta phải bổ sung một lượng nhỏ Astaxanthin vào thực phẩm, để tạo màu sắc được người tiêu dùng ưa thích.
Astaxanthin trong nuôi tôm

Thiếu Astaxanthin trong khẩu phần ăn của tôm sú được cho là nguyên nhân gây ra “Hội chứng xanh”. Tôm bị bệnh khi chín sẽ có màu vàng nhạt chứ không có màu đỏ tươi tự nhiên. Một nghiên cứu đã chỉ ra rằng, khi bổ sung Astaxanthin 50 ppm cho tôm mắc “Hội chứng xanh” sau 4 tuần, tôm đã trở lại màu sắc bình thường. Phân tích mô của các nhóm thử nghiệm xác nhận tôm bị bệnh được bổ sung Astaxanthin, hàm lượng Carotenoid tăng 318%. Nhóm còn lại không bổ sung Astaxanthin và chỉ sử dụng thức ăn công nghiệp, lượng Carotenoid tăng chỉ 14% và vẫn có màu “xanh”.

Hàm lượng sắc tố cần thiết có thể liên quan trực tiếp đến sự giống nhau của Carotenoid. Do đó, cả Astaxanthin và Beta-Carotene đều được khuyến khích đưa vào chế độ ăn của tôm bố mẹ bị cắt mắt. Do việc cắt mắt tôm bố mẹ ảnh hưởng đến hầu hết các phản ứng sinh hóa liên quan đến chuyển hóa carotenoid và có thể ngăn chặn hoạt động sinh học của retinoids (dẫn xuất vitamin A), retinoids được cho là kích hoạt cơ chế nội tiết cần thiết cho quá trình trưởng thành của phôi.

Astaxanthin còn có vai trò nâng cao tỷ lệ sống và tăng trưởng của ấu trùng tôm. Bổ sung Astaxanthin với lượng 100 ppm sẽ nâng tỷ lệ sống của ấu trùng tôm lên 91% sau 4 – 8 tuần. Bổ sung 2% nguồn Carotenoid bằng ớt bột vào thức ăn tươi sống cũng cải thiện đáng kể tỷ lệ sống của ấu trùng Zoea 2. Bổ sung Astaxanthin ở mức 50 mg/kg thức ăn giúp tăng sản lượng trứng ở tôm sú. Với Astaxanthin 150 ppm cho tôm bố mẹ, chất lượng Nauplii và tỷ lệ sống của Zoea được cải thiện đáng kể.

Astaxanthin còn là chất chống oxy hóa mạnh, giúp bảo vệ nguồn dinh dưỡng dự trữ của tôm bố mẹ và phôi phát triển khỏi quá trình oxy hóa. Nó còn có vai trò trong các hoạt động như dự trữ sắc tố ở phôi, ấu trùng để phát triển tế bào sắc tố, đốm mắt và là tiền chất của Vitamin A. Astaxanthin còn thúc đẩy quá trình sinh sản của tôm, tăng sức đề kháng tăng khả năng miễn dịch.

Để tôm nuôi trong điều kiện thâm canh đạt màu sắc tốt nhất cần bổ sung Astaxanthin 50 ppm vào thức ăn cho tôm trong suốt thời gian nuôi.